„Nie szukaj winnych, szukaj rozwiązań” Henry Ford

W tym wpisie będzie trochę naukowo, trochę z teorii i może nie nazbyt ciekawie ale to dlatego, że chcę przybliżyć fachowo czym m.in. zajmuję się w swojej pracy.

TSR i jej założenia zarezonowały ze mną od pierwszej styczności z tą metodą. Wiedziałam, że jako psycholog będę chciała wykorzystywać w swojej pracy narzędzia podejścia skoncentrowanego na rozwiązaniach. Obecnie jestem w trakcie certyfikacji w tej metodzie i z wielką przyjemnością wykorzystuję ją na konsultacjach, obserwując jak pozytywne skutki przynosi dla moich klientów w ich drodze poszukiwania rozwiązań swoich problemów. Samo szkolenie w tej metodzie dało mi wiele ciekawych perspektyw spojrzenia na metody pracy z klientem. Oprócz relacji terapeutycznej, terapeuta TSR za pomocą metod pracy wprowadza klienta w obraz preferowanej dla niego przyszłości bez problemu z którym przychodzi, ułatwia to ułożenie celu terapii i pomaga klientowi znaleźć najlepsze w jego opinii rozwiązania.

Podstawowe założenia

Terapia Skoncentrowana na Rozwiązaniach (ang. Brief Solution Focused Therapy) znajduje zastosowanie i jest praktykowana w obszarze ochrony zdrowia psychicznego między innymi w pracy z klientami uzależnionymi od środków chemicznych, z osobami stosującymi i doznającymi przemocy domowej, z osobami z zaburzeniami odżywiania (anoreksja i bulimia) oraz osobami doświadczającymi zaburzeń nastroju, objawów psychotycznych, ADHD i tendencji samobójczych. Metoda ta może być stosowana z powodzeniem we wszelkich rodzajach poradnictwa: w pracy psychologa, psychiatry, w edukacji, pracy socjalnej, kuratorskiej, a także w zarządzaniu zespołami pracowniczymi czy też coachingu. Model ten sprawdza się zarówno w pracy indywidualnej, pracy z parami, rodzinami, jak i w pracy grupowej.

Główne założenia Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach:

• Koncentracja na pozytywach, na rozwiązaniach, na teraźniejszości i przyszłości.
• Potrzeby klienta wyznaczają kierunek terapii a nie problem.
• Klienci są pełni zasobów potrzebnych do znalezienia rozwiązania.
• Klient jest ekspertem od swojego życia, czasami potrzebuje jednak wsparcia.
• Klienci znają stosowne rozwiązania, oni określają cele terapii.
• Nie trzeba znać szczegółów dotyczących problemu, aby znaleźć rozwiązanie.
• Małe zmiany wywołują duże zmiany.
• Opór nie jest użyteczną koncepcją w pracy – współpraca jest nieuchronna.
• Istnieje wiele sposobów spojrzenia na daną sytuację, żaden nie jest bardziej właściwy niż inne.

Filozofia centralna

Najważniejsze ustalenia (założenia) w modelu TSR można sprowadzić do tzw. filozofii centralnej, która odnosi się zarówno do terapeutów, jak i samych klientów i zawarta jest w trzech sformułowaniach:

• Jeśli coś się nie zepsuło – nie naprawiaj tego

Założenie to mówi, że nie należy zmieniać tego, co dotychczas sprawdziło się w praktyce i daje oczekiwane rezultaty. Jeżeli zauważamy, że coś działa, że, np. dane zachowania przynoszą ulgę, pomagają w konstruowaniu pożądanych przez klientów rozwiązań, to nie zmieniajmy tego.

• Jeśli coś działa – rób tego więcej

Ta zasada wskazuje, że warto powtarzać te działania (czynności i zachowania), które postrzegamy jako pomocne i prowadzące do konstruktywnych rozwiązań. Jeżeli pomocne okazały się na przykład rozmowy, koncentracja na pracy, słuchanie muzyki i to zadziałało uprzednio w konkretnej sytuacji, to warto z tej wiedzy skorzystać. „Fakt, że coś zadziałało już uprzednio świadczy o tym, że dana osoba sama wie jak to robić, czasami tylko nie jest tego w pełni świadoma”.

• Jeżeli coś nie działa, nie rób tego więcej – rób coś innego

Zasada ta bazuje na świadomości i umiejętności określenia tego, co nie działa. Pozwala to na zaprzestanie działań nieskutecznych i podjęcie poszukiwania rozwiązań, które coś zmienią.

Zdaniem dr hab Jacka Szczepkowskiego prekursora TSR w Polsce, „większość ludzi ma mylne przekonanie, że jeśli problem jest poważny i skomplikowany, to rozwiązanie również jest skomplikowane i trudne do wprowadzenia w życie. Wygląda to logicznie, ale tak nie jest”. Dlatego zaleca się szukanie rozwiązań najprostszych, które mogą coś zmienić w sytuacji lub w jej kontekście.

W procesie zmiany istotna jest zatem koncentracja na dwóch zasadniczych elementach. Po pierwsze chodzi o obszar kompetencji, zasobów, czy potencjałów klienta, jego możliwości powiązanych z poczuciem wpływu na swoje życie. Po drugie zaś dążenie do wydobycia obrazu pożądanych rozwiązań, bazujących na potrzebach i jego celach.

Ważną kwestią, rozstrzygającą o użyteczności różnych działań i zdarzeń mających zarówno miejsce w życiu klienta, jak i trakcie terapii jest znaczenie, jakie tym działaniom i doświadczeniom przypisują sami klienci.

JK.